Doğu musikisi âlimleri nağmelerin birbirleriyle olan ilintilerini çıkış noktalarıyla olan ilişkilerine göre belirlerlerdi. Nağmelerin çıkış yerleri insanın gırtlağıdır; fakat musikişinaslar gırtlak nağmelerini notaya alamadıkları için nağme örneklerini olduğu gibi çalgı üzerine aktarmışlardır.

Bizim edebiyatımızda olduğu gibi musikimizde de iki akım vardır. Edebiyatımızda aruz vezninde şiir yazma ve aruzsuz, yani parmak vezninde şiir yazma üslûbu vardır. Aruz vezni İran ve Arap etkisinde kalan medrese ve saray şairleri arasında, parmak vezni ise halk şairleri arasında yaygındı.

Musikimizde usul vezninde yazılmış küyler olduğu gibi usulsüz olan küyler de vardır. Usul veznindeki küyler musiki nazariyatını iyi bilen, medrese ve saray etrafında yetişen çalgıcılarımız tarafından kullanılmıştır. Usulsüz olan küylerimiz ise halk tarafından, halk çalgıcıları ve halk aşulecileri tarafından icra edilmiştir.

Türk musikisinin bizde kalan en eski izleri bahşı, ozan ve kobuz sözleridir. Bahşı sözünün bugünkü manası halk şairi veya çalgıcısıdır. Halk arasında kobuz veya donbura çalıp destanlar okuyan özel kişiler, yani şair veya çalgıcılar vardır. Biz bunlara bahşı diyoruz. Hâlbuki hicrî IX. asırda Ali Şir Nevai zamanında bu söz, Uygurca yazan kitap anlamında kullanılmıştı.

Abdurrahman Cami’nin Risâle-yi Musikiy eserinde gösterilen esaslar incelediğinde anlaşılıyor ki çalgı üstatlarımızın perde belirlemeleri için en doğru yol buydu.

Çinlilerde 360 küy vardır. Türk kağanlarının toplantılarında bu 360 küyün her biri, bir gün çalınmak suretiyle tüm küylerin icrası bir yılda tamamlanırmış. Bu 360 küyün en büyüğü dokuz küg üzerine temellendirilmiştir. Bunların adları: Uluğ küg, Aslançep, Purs, Kuladu, Kutatku, Burstarğay, Cantay, Halnisay, Şanduk.

Nevai’nin kendisi musikiyi Hoca Yusuf Burhan diye ünlü bir musiki âliminden öğrendi. Musikiyi teorik veya pratik yönden iyi bilirdi. Babür Mirza kendisinin meşhur eserinde Nevai’nin eserlerini sayarken, ilm-i musikiye güzel şeyler kazandırmış; iyi nakışları ve peşrevleri vardır diye Nevai’nin usta bir bestekâr olduğunu kaydetmiştir.